Wspólne mieszkanie

Sąd orzekając o rozwodzie, poza rozwiązaniem małżeństwa, rozstrzyga w wyroku również o innych istotnych kwestiach, w tym także o wspólnym mieszkaniu małżonków.

W zależności od stanowiska małżonków co do podziału majątku i podejścia względem siebie nawzajem w trakcie postępowania rozwodowego możliwe są różne rozstrzygnięcia sądu regulujące kwestię wspólnego mieszkania małżonków.

Rozstrzygnięcia dotyczące wspólnego mieszkania małżonków

Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec:

1. o podziale wspólnego mieszkania albo
2. o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków,
   • jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego,
   • o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Sąd orzekając o podziale wspólnego mieszkania lub przyznaniu wspólnego mieszkania jednej ze stron weźmie po uwagę wyłącznie mieszkanie, które należy wspólnie do obojga małżonków. Ponadto sąd wydając wyrok w zakresie podziału wspólnego mieszkania bądź przyznaniu go jednemu z małżonków uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

W sytuacji, gdy żadne z małżonków nie chce bądź nie może, np. z przyczyn natury ekonomicznej, wyprowadzić się ze wspólnego mieszkania, sąd w wyroku rozwodowym rozstrzyga również o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. Oznacza to, że sąd musi wydzielić małżonkom części wspólnego mieszkania i ustalić w jak sposób mogą z nich korzystać, jeżeli rozwiedzeni małżonkowie zajmują i po orzeczeniu rozwodu zajmować będą wspólne mieszkanie.

Sformułowanie „wspólne mieszkanie” dotyczy nie tylko wspólności w sensie prawnym, czyli współwłasność, ale przede wszystkim wspólności faktycznej, czyli wspólne zamieszkiwanie. W sytuacji, kiedy wyłącznie jeden z małżonków jest właścicielem czy najemcą mieszkania, a drugi je jedynie zamieszkuje to po orzeczeniu rozwodu nie traci on uprawnienia do dalszego zamieszkiwania i ma prawo nadal korzystać z ustalonej w wyroku części mieszkania.

Sąd z urzędu orzeka o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, jeżeli strony nie uregulowały tej kwestii w inny sposób, tzn. nie dokonały podziału majątku, przydziału lub nie orzeczono o eksmisji jednego z małżonków. Orzeczenie ma z reguły tylko tymczasowy charakter, tzn. reguluje sposób korzystania z mieszkania tylko tak długo jak długo małżonkowie faktycznie korzystają ze wspólnego mieszkania. Oznacza to zatem, że jeżeli jeden z małżonków na stałe opuści mieszkanie, to utraci on na przyszłość uprawnienie do dalszego wspólnego zamieszkiwania.

Sąd może także nakazać eksmisję jednego z małżonków na wyraźne żądanie drugiego małżonka, jeżeli małżonków ten swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.